Q : ดิฉันกับสามีแต่งงานกันมาประมาณ 2 ปีแล้วค่ะ  ก่อนหน้านี้เราไม่ได้จดทะเบียนกัน เพราะดิฉันเองก็ไม่ได้ซีเรียสเรื่องนี้เท่าไหร่นัก และตอนนี้เรากำลังจะมีลูกคนแรก ญาติๆ ของดิฉันก็มาพูดถึงเรื่องทะเบียนสมรส ทำให้ดิฉันสงสัยคะว่า ทะเบียนสมรสนั้นมีความสำคัญอย่างไร และระหว่างการจดทะเบียนกับไม่จดทะเบียนแบบไหนดีกว่ากันค่ะ
A :  “ทะเบียนสมรส” เป็นหลักฐาน ทางกฎหมายที่ทำให้สามีและภรรยาได้สิทธิและมีหน้าที่ต่อกันในเรื่องของทรัพย์สินเงินทอง  การจัดการงานบ้านงานเรือน  การดูแลเลี้ยงลูก  และสิทธิหน้าที่ที่จะอ้างและถูกอ้างความเป็นสามีภรรยากับคนนอก ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของทรัพย์สิน หนี้สินทั้งหลายที่เขาหรือเธอไปก่อร่างสร้างเอาไว้  เรื่องของการเรียกค่าเสียหายฐานละเมิด สิทธิที่จะได้รับมรดกหากเราอายุยืนกว่าคู่สมรสของเรา และที่ภรรยาหลายคนมักนึกถึงเป็นอันดับแรกก็คือ  การกำจัดเมียน้อยออกจากวงจรชีวิตสมรส การสมรส    ตามกฏหมายของประเทศไทยชายและหญิงจะทำการสมรสได้ต้องมีอายุ 17 ปีแล้วเว้นแต่ในกรณีมีเหตุอันสมควร ศาลอนุญาตให้ทำการสมรสก่อนก็ได้ เหตุที่กฎหมายวางหลักดังกล่าวไว้ก็เพื่อให้ผู้ที่จะมาอยู่กินด้วยกันมีวุฒิภาวะพอในการดูแลครอบครัวได้  พิธีสมรสตามธรรมเนียมไทยหรือศาสนาใดก็ตามย่อมมีความหลากหลายกันได้ และจัดใหญ่โตเพียงใดก็ได้ กฎหมายยอมรับว่าการสมรสนั้นถูกต้องต่อเมื่อชายหญิงต้องจดทะเบียนสมรสกันด้วยความยินยอมและต้องแสดงการยินยอมนั้นให้ปรากฏโดยเปิดเผยต่อหน้านายทะเบียนและให้นายทะเบียนบันทึกความยินยอมไว้ด้วย การแต่งงานหากจะจัดให้ใหญ่โตเพียงใดหากไม่ยอมจดทะเบียนสมรสตามหลักกฎหมายแล้ว ชายและหญิงก็จะไม่ได้รับความคุ้มครองในฐานะเป็นครอบครัวที่ถูกต้องเลย ที่นี้เรามาดูข้อดีในการจดทะเบียนสมรสว่ามีอะไรบ้าง
ข้อดีของการจดทะเบียนสมรส
    1. สิทธิต่างๆที่กฎหมายมอบแก่สามีภรรยาที่มีทะเบียนสมรส เช่น สิทธิในการเรียกร้องค่าเสียหายต่างๆหากบุคคล อื่นมาทำละเมิดต่อสามีภริยา  หรือสิทธิในการรับมรดกจากอีกฝ่ายเมื่อเขาถึงแก่ความตาย การอุปการะเลี้ยงดูซึ่งกันและกัน  ไม่ว่าใครจะมีปัญญาเลี้ยงดูใครไม่เลือกว่าชายต้องดูแลหญิง  สิทธิที่ผู้หญิงจะได้ใช้ชื่อสกุลของฝ่ายชาย หรือจะใช้นามสกุลของตนเอง  หรือ สิทธิที่จะหึงหวงคู่สมรสของเราอย่างออกหน้าออกตาตามกฎหมายหากมีมือที่สามเข้ามาก้าวก่าย  ด้วยการเรียกค่าเสียหายหรือค่าทดแทนในกรณีที่ภรรยาถูกล่วงเกินในทำนองชู้สาว หรือมีผู้หญิงอื่นมาแสดงตนโดยเปิดเผยว่ามีความสัมพันธ์กับสามีในทำนองชู้สาว เรื่องทรัพย์สินเงินทองก็ต้องมากองเป็นกระเป๋าเดียวกันโดยไม่คำนึงว่าใครจะเป็นฝ่ายทำมาหาได้และไม่ว่าอีกฝ่ายจะเป็นคุณนายหรือคุณผู้ชายอยู่ที่บ้านไม่ทำงานข้างนอกก็ตาม  เรียกว่าเป็น “สินสมรส” เป็นต้น
    2. เด็กที่เกิดจากชายหญิงที่ไม่มีทะเบียนสมรสนั้น ชายไม่มีหน้าที่ต้องอุปการะเลี้ยงดู และกฎหมายถือว่าเป็นลูกของหญิงเท่านั้น นอกจากมีการรับรองบุตรเป็นการเฉพาะเท่านั้น
    3. ชายชู้หรือหญิงนอกสมรส ไม่มีสถานะเป็นทายาทโดยธรรมในการรับมรดก
    4. ได้รับการยกย่องจากสังคมและให้เกียรติแก่สามีหรือภรรยาที่ถูกต้องตามหลักกฎหมายที่จดทะเบียนสมรส
    5. การทำนิติกรรมใดๆจะผูกพันทรัพย์สินต่างๆได้ต้องได้รับความยินยอมจากคู่สมรสอีกฝ่ายเสมอ ทำให้รับรู้ความเสียหายล่วงหน้าหรือตักเตือนกันก่อนได้
    6. การรับมรดกนั้น กฎหมายกำหนดชัดให้คู่สมรสมีฐานะเป็นทายาทโดยธรรมมีสิทธิในทรัพย์สินของผู้ตายด้วย
หากต้องยุติชีวิตสมรส ผู้มีทะเบียนสมรสจักได้รับค่าเลี้ยงชีพจนกว่าจะมีคู่สมรสใหม่ และค่าเลี้ยงดูบุตร กรณีที่ต้องรับภาระหน้าที่ดูแลบุตรเอง อีกทั้งสินสมรสต้องแบ่งครึ่งหนึ่งด้วย ย่อมทำให้ชีวิตไม่ลำบากมากเกินเหตุ